@BitcoinHaber: Yeni Başlayanlar İçin Bitcoin

28 Kasım 2013 Perşembe

Yeni Başlayanlar İçin Bitcoin

Bitcoin Nedir? Nerelerde bitcoin kullanılır? Nasıl bitcoin sahibi olurum? Bitcoin nasıl çalışır? Bu yazıda cevabını bulabileceğiniz sorulardan bazıları.

Bitcoin Nedir
Bitcoin Nedir?



Son günlerde haberlerin, köşe yazısı ve sohbetlerin yeni ve revaçta konusu bitcoin oldu. Tek kelime bir çok kavramı birden karşıladığı için de kafaları iyice karıştırdı.


Nedir bu bitcoin?



Bitcoin'in ilk anlamı bir para birimi, ancak bu parayı resmi olarak kullanan bir devlet (henüz) yok. BTC kısa ismi ile yaygın olarak bilinse de Uluslararası Standartlara XBT olarak geçti(1). Borsalarda alınıp satılıyor. En büyük hacme sahip bitcoin borsası Çin'de bulunuyor(2). Türkiye'de mevzuat izin vermediği için bir tek KKTC merkezli BTCTurk adlı site Türk Lirası ile değişim hizmeti veriyor.

Mal ve hizmet alımı için tüm dünyada kullanılmaya yeni başladı. Özellikle internet üzerinden satış yapan siteler ödeme seçeneklerine bitcoini de eklediler. Böylelikle kredi kartı sahibi olmadığı için çevrimiçi alışveriş yapamayan hatırı sayılır bir kitleyi de müşteri olarak kazandılar. Avrupa'nın farklı şehirlerinde Türk yemeklerini bitcoin ile evinize sipariş edebiliyorsunuz.(3) Mağazalarda kullanımı ise çok yaygın olmasa da ABD ve Rusya'da ünlü bir sandviç zinciri de dahil olmak üzere bitcoin kabul eden yerler var.
Subway bazı mağazalarında bitcoin ile ödeme kabul ettiğini açıkladı

1 BTC virgülden sonra 8 basamağa kadar küçük birimlere bölünebiliyor. 0,001 BTC'ye mili bitcoin (mBTC), 0,000001 BTC'ye mikro bitcoin (uBTC), 0,00000001 BTC'ye ise Satoşi adı veriliyor. Bitcoin hiçbir devlet ya da kuruma ait olmadığı için resmi bir sembolü de bulunmuyor. Yaygın olarak kullanılan çift çizgili B harfi bağımsız grafik tasarımcıların geliştirdiği sembollerden sadece bir tanesi.

Bitcoin'in ikinci anlamı ise internet üzerinden bu para birimini bir bankaya ya da aracı kuruma ihtiyaç duymadan transfer edebilmenizi sağlayan sistem, kurallar topluluğu, daha teknik bir dille ifade edersek bilgisayarlar arası iletişim protokolü. Tıpkı email ya da WWW gibi.


Bitcoin Nasıl çalışıyor?



Bitcoin en basit tanımıyla bir muhasebe defterinden ibaret.(4) Defterde alacaklı ve borçlu birer hesap numarasıyla ifade ediliyor. Tutar hanesinde ise işlem miktarı yazıyor.

Hesap numarası yerine şehir isimleri kullansaydık bitcoin defterindeki satırlar şuna benzerdi:

Ankara'dan İstanbul'a 5 birim gönder
İstanbul'dan İzmir'e 3 birim gönder
İzmir'den Adana'ya 3 birim gönder
Adana'dan İstanbul'a 2 birim gönder

Buradaki birimlerin TL, Avro ya da altın gibi fiziki bir karşılığı yok. Yani teknik olarak aslında para bile sayılmıyor. Sistemi geliştirenler bu birime bitcoin adını vermişler. İlk başlarda kimse için bir değeri olmayan bu sayılar kullanan sayısı arttıkça ve kullanıcılar kendilerine gönderilen bitcoin birimlerine bir değer atfettikçe anlam kazanmışlar. Tıpkı diğer gerçek para birimlerinde olduğu gibi sayıların maddi değeri biz kullanıcılar onlara değer verdikçe oluşmuş.

Bu defter hesap tabloları programında kullandığımız dosyaya benzer şekilde bir bilgisayar dosyasında tutuluyor. ve elektronik cüzdan adı verilen uygulama ile açılıyor. Kullanıcılar programı açtıklarında defterin tüm satırlarını görmüyor. Onun yerine defterde kendisine gönderilmiş toplam kaç birim bitcoin olduğunu görüyor.

Defterde adı geçen her kişi defterin bir kopyasını kendi bilgisayarında saklıyor. Dosyanın orjinal kopyası yok, herkes en son halini yakınındaki başka bir bilgisayardan kopyalıyor. Dosyaya ekleme yapıyor ve etrafına dağıtıyor. Bütün bilgisayarlar örümcek ağı gibi birbirine bağlı olduklarından bir yerde yapılan değişiklik eninde sonunda tüm bilgisayarlara yayılıyor.

Birisinden ödeme istediğinizde ona kendi hesap kodunuzu söylemeniz yeterli. Ödeme yapacak kişi yakınınızda ise, örneğin mağazanızda ödeme yapacak bir müşteriyse hesap numaranızı kolayca gösterebiliyorsunuz. Hesap numaraları uzun olduğundan numarayı karekod şeklinde bastırmak, ödeme yaparken de cep telefonu ile okutulması daha pratik. Alışverişi dünyanın öbür ucundan birisiyle yapmak da çok farklı değil. Hesap numarasını email ile ulaştırılabilirsiniz.
Bitcoin cüzdanında transfer işlemi

Ödeme yapmak için elektronik cüzdan programınızı kullanarak alıcının hesap numarasını ve göndermek istediğiniz bitcoin miktarını seçiyorsunuz. Onayladığınızda bu transfer işlemi ağ sayesinde tüm dünyadaki bitcoin kullanıcılarına dakikalar içinde yayılıyor. Transfer tüm kullanıcıların elbirliğiyle gerçekleştiği için EFT ya da havale ücreti ödemiyorsunuz.

Bitcoin gönderebilmeniz için cüzdanınıza daha önce yeteri kadar miktarın gelmiş olması gerekiyor.

Ağ üzerinde bir grup bilgisayar da noter gibi çalışıyor. Ağda yayınlanan transfer işlemlerini kontrol ediyor ve onaylıyor. Böylelikle mükerrer harcamalar önleniyor. Bu hizmetlerinin karşılığında onaylama işlemini yapan bilgisayarlara ödül olarak yeni bitcoin veriliyor. Sisteme yeni bitcoinlerin girişi de bu şekilde oluyor. Toplam üretilebilecek bitcoin miktarı 21 milyon ile sınırlı olduğu ve üretim yüksek işlem gücüne sahip bilgisayarlarda yapılabildiği için bitcoin üretimine madencilik benzetmesi yapılıyor.

Bitcoin'in güvenilirliği altyapısını oluşturan kripto algoritmalarına yani matematiğe dayanıyor. Bilinen yöntemlerle kırılabilmesi için yeryüzündeki bilgisayarların çoğunluğunun işlem gücünü biraraya getirmeniz gerekiyor.(5) Sistemi bu şekilde alt etmek kolay olmasa da bilgisayar korsanlarının farklı yollarla hırsızlık yapmalarına şahit oluyoruz. Cüzdan hizmeti veren internet sitelerine yapılan çeşitli saldırılarda şimdiye kadar milyonlarca dolar değerinde bitcoin çalındı.

Tıpkı İnternet'in ilk günlerindeki gibi önce teknoloji meraklısı küçük bir grubun kullanabildiği bitcoin cep telefonu uygulamaları ve ATM cihazlarıyla giderek yaygınlaşıyor. ABD senatosunun 'caiz' ilan etmesinin(6) arkasında muhtemelen bitcoinin yeni iş olanakları yaratması yatıyor.

Bitcoin 2009 yılında kriptoya dayalı ilk para olarak ortaya çıktığından beri bilişim, iktisat ve hukuk gibi pek çok çevrenin ilgi odağı oldu. Sadece Kasım 2013 de piyasalardaki fiyatını 6'ya katladı. Hızlı artan değeri nedeniyle yatırımcıların olduğu kadar akademisyenlerin de merceği altına alındı. Yeni bir Lale Çılgınlığı(7) olup olmadığı çok tartışıldı.

@BitcoinHaber 600$'a çıktığını takipçilerine böyle duyurdu.

Bitcoin gizemli mucidi(8) ile, kötü şöhretine neden olan yasadışı sitenin kapatılması ve filminin(9) çekilmesi ile, Çin hükümetince desteklenmesi ile, ABD senatosunda yasal olarak nitelenmesi ile ve 1000 doları geçip yükselmeye devam etmesiyle şimdiden son yıllarda yazılmış en sürükleyici gerçek hikaye oldu. Yazılmaya da devam ediyor.

Merak ettiğiniz pek çok sorunun cevabını Alp Işık ve Baran Günel'in hazırladığı şu videoda bulabilirsiniz:


Sorularınız için bize @BitcoinHaber Twitter hesabından ulaşabilirsiniz ya da sayfanın altındaki Yorum Gönder formu üzerinden iletişime geçebilirsiniz.

Referanslar


1- http://www.xe.com/currency/xbt-bitcoin
2- http://www.coindesk.com/btc-china-beats-mt-gox-bitstamp-become-worlds-1-bitcoin-exchange
3- Viyana'da Bitcoin ile yoğurtlu İskender kebabı https://twitter.com/BitcoinHaber/status/400011945782173696
4- http://bitcoin-turkiye.blogspot.com/2013/08/bitcoin-nasl-calsr.html
5- http://hackingdistributed.com/2013/11/04/bitcoin-is-broken/
6- http://www.bbc.co.uk/turkce/ekonomi/2013/11/131127_bitcoin_deger_dolar.shtml
7- Vikipedi - Lale Çılgınlığı
8- http://www.coindesk.com/information/who-is-satoshi-nakamoto/
9- http://entertainment.time.com/2013/10/17/silk-road-the-movie/

Bu yazının özeti Hürriyet gazetesinde  yayınlanmıştır.