Tane Tane Blockchain
Tane tane serisinin ikinci yazı dizisi Tane Tane Blockchain'de
kahramanımız Ömer'i bu kez de blockchain öğrenme serüveninde yalnız
bırakmıyoruz. Acaba Tane Tane Bitcoin'den aklında kalanlar blok zincirini kavramasına yardımcı olacak mı?
Bu hikayedeki karakterler tamamen yazarın hayal ürünüdür.
 |
| Blockchain Nedir? |
Bölüm 1. Oyun
Blockchain Nedir?
Önceki sene ziyaretime gelen Ömer'i hatırlarsınız. Hani şu bitmek bilmeyen bitcoin merakı ve sorularıyla bana “tane tane bitcoin” anlattıran bilgisayar mühendisliği 3. sınıf öğrencisi arkadaşım. Bu sene dörde geçmiş alttan dersi de kalmamış. Geçen gün kafeteryada beni gördüğünde neredeyse üzerime atlayacaktı:
- Abi bitcoin öğrenmeyi bıraktım blokçeyn'e merak saldım.
- Ona merak saldım değil merak sardım denir.* Tükürük mü bu nerenden salıyorsun?
- Hı?
- Neyse bırakalım şimdi dilbilgisini de şu masada oturalım. Anlat bakalım “blok çeyn” konusunda neler öğrendin?
- Süper birşey, herkes onu konuşuyor. Blok çeyn Bitcoin'den daha iyiymiş diyorlar. Doğru mu bu?
- Gereksiz ingilizceleştirmeleri sevmediğimi biliyorsun. Gel şuna adam gibi “Blok Zinciri” diyelim.
- Tamam tamam “Blok Zincir”
- “Blok Zincir” demedim. İngilizcesinde nüans farkedilmiyor olabilr ama öyle söyleyince bloke olmuş zincir gibi anlaşılıyor. Doğrusu bloklardan oluşan zincir. Yani “Blok Zinciri”
- Yaa ben bunu bilmiyordum. Peki “Blok Zinciri” iyi midir? Yani bitcoinden daha mı iyi?
- Önce ne olduğunu öğrenirsen kendi iradenle hangisinin iyi olduğuna karar verebilirsin.
- Doğu aslında çok az şey biliyorum. Geçenlerde bir sunumun videosunu izlemiştim. Hemen herşeyi yapabiliyormuş. Böyle araba alıp satma, akıllı kontratlar falan. Bayağı etkilendim.
- Bak sen! Eee, başka?
- Bankalar falan da ilgileniyormuş bu teknolojiyle. Yakında herşeyi blokçeyy, şey yani blok zincirine geçireceklermiş diyorlar.
- Anlaşılan gözünü iyi boyamışlar. Eğer benden sana blok zinicirini öğretmemi istiyorsan bir şartım var.
- Ne şartı?
- Önce daha önce bu konuda etraftan duyduğun herşeyi unutacaksun. Doğru ya da yanlış olması farketmez. Format atılmış temiz bir beyinle dinlemeni istiyorum.
- Tamam abi nasıl istersen. Beynime rm * -rf attım bile.
- Ooo, bakıyorum Linux'a da geçmişsin.
- Bu sene ilk kez alıyorum Linux dersini.
- Harika! Blok zincirine geçebiliriz o halde. İkinci kelimesinden başlayalım. Neden zincir dendiğini hiç düşündün mü?
- Düşünmedim. Çoook uzun olduğu için olabilir mi?
- İki halkası da olsa zincir zincirdir.
- Evet. Öyleyse halkalardan oluşuyor bu zincir de?
- Doğru bildin. Birbirine bağlı halkalardan oluşuyor. Tabii ki burada fiziksel bir bağdan söz etmiyoruz. Zincirin halkaları veri yapılarından oluşuyor. Bir defterin sayfaları gibi de diyebiliriz. Hiç muhasebe defteri gördün mü?
- Yok, hiç muhasebe defteri görmedim. Bildiğimiz defter gibi değil mi?
- Peki boşverelim muhasebe defterini. Bidiğin defter düşün. Tek ortalı çizgili. Defterin ilk sayfasını açtık, her satıra bir sayı yazdık. Son satır çift çizgi ile diğerlerinden ayrılıyor ve bu satıra toplam satırı diyoruz. En alttaki satıra da sayfa toplamını yazdık.
- Amaç ne burada?
- Amacımız deftere sürekli sayılar ilave etmek. Bekle, şimdi aklıma daha iyi bir fikir geldi. Sayıları unut. Defterin her satırına bir kelime yazıyoruz.
ELMA
AĞAÇ
YELDEĞİRMENİ
…
gibi kelimeler.
- Peki toplam satırına ne yazacağız? Kelimeleri toplayamayız ki.
- En alt satıra da her harfi sayfada kaç kez kullandığımızı yazalım. Örneğin A:14, B:2, C:4, D:6, E:12, .. Bu şekilde sayfadaki bir kelime değişikliğe uğrarsa sağlamasını yapabiliriz.
- Mantıklı görünüyor. Bir kelimenin tek harfini değiştirsek toplamı değiştirir.
- Evet. Her satıra bir kelime yaza yaza sayfayı doldurduk. Yeni bir sayfaya geçmeliyiz.
- Geçtik. Her sayfada toplamları sıfırlıyor muyuz?
- Hayır, bir önceki toplamın üzerine ekleyerek gideceğiz. Önce ilk satıra önceki sayfadaki toplamları kopyalayalım. 2. satırdan itibaren yeni kelimeleri yazacağız. Son satıra geldiğimizde tüm harfleri saydıktan sonra ilk satırdaki toplamı da ekleyeceğiz.
- Önceli sayfadan 14 tane A gelmişti. 10 tane de bu sayfada var, 24 etti.
- Çok güzel. Bütün harfler için bu işlemi yaptık mı?
- Kolaymış. Yani blok zinciri bu mu?
- Dur daha gelmedik. Tane tane anlatıyorum.
- Daha ne kaldı?
- Şimdi işleri biraz zorlaştırmak için defterimizin sayfalarının sırayla gitmediğini düşünelim. Her sayfanın kendine özel, “ASFLXASERRESW” gibi bir kod adı var. Sayfalar ciltli de değil birbirlerinden bağımsız ayrık şekilde duruyor.
- Neden kolayı varken zoru seçtik hiç anlamıyorum.
- Zincir konusuna girmek için bu yolu seçtik.
- Şimdi girdik mi?
- Sayfaları defterden kopardık ve ilk adımı attık sayılır. Şimdi her sayfanın başına önceki sayfanın toplamınlarını yazmak yetmiyor. Aslında genel toplamı bilmek için yetiyor da geriye dönüp sağlamasını yapmak istersek hangi sayfanın öncesinde hangi sayfa vardı bilemiyoruz. Bu yüzden ilk satıra bir önceki sayfanın toplamını yazarken yanına sayfanın kod adını da yazıyoruz.
- Sayfalara neden numara değil de ad verdik?
- Şimdi oraya geliyorum. Her sayfaya rastgele bir isim veriyoruz. Seçeceğimiz rastgele isim aralığı o kadar geniş olmalı ki iki kişinin aynı ismi seçmesi mümkün olmasın.
- İkinci kişi nereden çıktı? Tek başımıza yazmıyor muyduk kelimeleri?
- Oyunun kurallarını şimdi değiştirdim. Bir grup olarak oynuyoruz bu oyunu. Kaç kişi olduğumuzun çok önemi yok ama yeterince kalabalık olduğumuzu farzedelim. Gruptan bir kişi sürekli yeni kelimeler üretip yüksek sesle okuyor. Diğerleri de bu kelimeleri kendi ellerindeki sayfaya ekliyorlar. Herkesin elindeki sayfanın rastgele seçilmiş farklı bir ismi var.
- Herkes kendi sayfasına aynı kelimeleri yazıyor yani?
- Yaklaşık olarak aynı kelimeler. Ortam gürültülü ve grup geniş bir alana dağılmış olduğundan herkes aynı anda aynı kelimeleri duyamayabiliyor. Herkes kendi duyduğu kelimeleri kendi sayfasına yazıyor.
- Kelime okuyan oyuncu hiç durmuyor mu peki?
- Okuyucu hiç durmuyor. Sürekli yeni kelimeler okuyup duruyor. MASA, CUMARTESİ, KEREVİZ, PAPATYA diye gidiyor.
- Peki ben yazıcılardan biriyim diyelim. Sayfanın sonuna geldim, yeni bir sayfaya geçebilir miyim?
- Tabii ki geçebilirsin. Yalnız başta verdiğimiz kurallar hala geçerli. Yeni sayfanın ilk satırına bir önceki sayfanın adını ve harf toplamınlarını yazacaksın.
- Bu kadar kolay mı?
- Kolay ama burada bir sorunumuz var. Gruptaki herkes aynı kelimeleri yazmamış olabilir. Dedik ya ortam gürültülüydü. Okuyucu sürekli hareket halindeydi. Hatta bazen çok uzaktaki bazı yazıcıların yanına gittiği de oluyor sesi herkese ulaşamıyordu. Bu yüzden oyuna yeni bir oyuncu çeşidi katıldı. Onlara tekrarlayıcılar adını verdik. Tekrarlayıcılar okuyuculardan duyduğu kelimeleri yüksek sesle tekrarlıyorlar. Böylece her yazıcı kendine en yakın okuyucudan ya da tekrarlayıcıdan duyduğu kelimelerle kendi sayfanını doldurabiliyor.
- Tekrarlayıcılar da okuyucu gibi yani?
- Onların farkı yeni bir kelime üretmemeleri. Sadece okuyucudan ya da başka bir tekrarlayıcıdan gelen kelimeyi tekrarlıyorlar.
- Zaten ortam gürültülüydü bir de bu tekrarlayıcılar çıktı. Böyle bir oyunda kimse okunan tüm kelimeleri tam olarak kaydedemeyecektir.
- Çok doğru. Peki oyunun bir anında harf toplamı almak istesek kimin elindeki sayfayı doğru kabul edeceğiz?
- Benimkini kabul edelim.
- Bu da mantıklı bir yöntem tabii ki.. Oyundaki herkes senin kağıdını doğru kabul ediyorsa neden olmasın. Peki sen bu ayrıcalığı hak etmek için ne yaptın?
- İşte yazdım her duyabildiğim her kelimeyi. Elimden geleni yaptım.
- İspat et çalıştığını?
- Nasıl edeyim?
- Şöyle yapalım. Her sayfanın son satırına geldiğinde bir bilmece çöz. Mesela sayfandaki kelimelerin ilk harflerini kullanarak 10 harfli bir kelime türetmeye çalış. Kelimeyi bulduğunda buldum diye bağır. Biz de gelip sayfanı kontrol edelim. Eğer bulduğun kelime geçerliyse senin sayfandaki sayıları ve toplamını doğru kabul edelim.
Devam edecek...
* TDK'ya göre her ikisi de doğru.
İlgili Yazılar
Tane Tane Bitcoin
